Više od tri decenije jedan deveti mart predstavlja istorijski datum na ovim prostorima. Zahvaljujući protestu tadašnje najjače opozicione partije u Srbiji i pobuni mladih u Beogradu, taj datum je dobio epitet istorijskog i postao mit.

Mjesto Beograd. Na protestu stotinak hiljada građana koji, uprkos policijskoj brutalnosti, nijesu dozvolili rasturanje demonstracija i pružili su otpor koji su skrušili tenkovi bivše JNA “voženi” ulicama Glavnog grada bivše SFRJ. Toga dana oni su i “zaveli red”.

Par mjeseci kasnije, počeo je rat u kojem se raspala najljepša zemlja u Evropi. Tokom kojeg je poginulo blizu 200. 000 građana. Milioni su se interno raselili, a sličan broj njih je napustio prostore koji se danas nazivaju regionom.

No, ovo nije priča o tom događaju. O njemu će i danas, nakon više od tri decenije, pisati brojni mediji, a Vuk Dršaković i ostaci nekada moćnog SPO-a, makar i skromno, obilježiće datum i događaje.

Ovo je sjećanje na deveti mart 2014. godine i ono što je taj datum donio Beranama. Podsjećanje na rezultat, na nade, želje, htjenja građana. Podsjećanje na jedne lokalne izbore.

Mjesto Berane. Akteri- svi građani te opštine.

Za razliku od neuspješnog beogradskog, koji predstavlja neiskorištenu akciju za spas jedne velike zemlje, beranski deveti mart 2014. godine predstavlja iskorištenu priliku tadašnje opozicione koalicije da trijumfuje na izborima I počne da “usrećuje” građane.

Mada su se tokom posljednje decenije mijenjali glavni akteri na rukovodećoj političkoj sceni u Beranama, matrica je ostala ista, pa se treba zapitati: da li će se i ko od političkih aktera sjetiti toga datuma? Da li će g obilježiti?

Izuzimajući onih nekoliko stotina partijskih aktivista koji su u posljednjih desetak godina, kao “kadrovi”, zapošljeni u organima lokalne uprave i javnim ustnovama i preduzećima čiji je ona osnivač, malo ko će se sjetiti toga dana. Zašto? Jer, 10. godina kasnije, malo toga se ima obilježiti. Proslaviti još i manje!

Dok ispisujem ove redove, već vidim sastanak bardova tadašnje pobjedničke koalicije i vedeta današnje vlasti kako razgovaraju o simboličnom obilježavanju devetog marta 2014. godine.

Neprovjetrenom prostorijom u kojoj zasijedaju osjeća se zagušljiv, ustajali vazduh međusobnog nepovjerenja koji se širi i van nje, a u kojoj nema samo predstavnika onih koji su prije deset godina predstavljali kičmu pobjede- SNP-a.

Znam ljude, okupljeni predstavnike SNP-a nijesu ni pozvali da prisustvuju tom sastanku, pa već čujem telefonski razgovor u kojem se Dado i Rače pitaju: Za koga smo mi ratovali protiv ondašnjeg režima i Vuke? Ovi hoće da nas, ponovo, nasankaju. Ako im proslava uspije, svi će oni naplatiti svoj dio kamate. Ukoliko propadne, krivi ćemo biti samo mi, zaključuju.

A tokom rasprave okupljenih, da pogađam, dominira Žižin glas. On bi volio još jednom takvu, javnu predstavu tokom koje bi optužio “beransku hobotnicu” za nepotizam i partijsko zapošljavanje, protiv kojeg se on i njegova partija, je li tako, “bore svim silama”. Volio bi to Žiža, ali, ipak, nepotizam i partijsko zapošljavanje, iz nekog razloga, više  ne može da pominje.

Nakon što je njegova partija zbog Mandićeve fotelje i zapošljavanja “po dubini” ostala bez programa, strah ga je da bi moguća gužva stvorila profit koji bi išao na adresu SNP-a.

Demokrate, po običaju. Dobro jutro na sve četiri strane! Trenutno, njihova nacija je NATO. U posljednjih godinu dana toliko su se zaljubili u taj Savez, da su postali veći pobornici euro-atlantskih integracija od onih NATO plaćenika iz “Spone”, koji su o tome govorili te 2014. godine. Demokrate jesu za okupljanje, ali su i protiv obilježavanje devetog marta, jer se neko od građana može prisjetiti da prije deset godina nijesu ni postojali, a devetog marta su bili glasači SNP-a i DF-a. Neki od njih, da se ne lažemo, i DPS-a.

I dok na sastanku predsjednik njihovog Odbora, Božo Premović upozorava na rizike koje akcija obilježavanja nosi, te zahtijeva koncentrisanost svih na predstojeću rotaciju na mjestu predsjednika Opštine, a ne na ovakve sitnice, sa time se prećutno slaže i Damjan, koji potvrdno klima glavom.

Potpredsjednik Opštine Mladen Premović zahtijeva da se u obilježavanje jubileja ide organizovano. On želi da igra za zajedničku ekipu, ali može i sam, ako njegove predloge drugi odbiju. Milačićevi predstavnici upozoravaju kolege da su prije deset godina svi bili jedno i traže da se sada ne ponašaju kao politički slijepci, “da zbog jednog stabla ne vide šumu” dok Danilovićevi sljedbenici pozivaju na dostojanstvo i da eventualnoj proslavi moraju da prisustvuju svi novozaposleni po dubini.

Milun Rmuš, kao predsjednik Skupštine, podržava okupljanje, ali upozorava da ono mora biti organizovano strogo po zakonu. Da protekne onako, kako su u skladu sa Poslovnikom i Statutom opštine, ali i u skladu sa zakonima matematika, proticale i sjednice SO svih ovih deset godina, pa je i 17 odbornika predstavljalo većinu od 35.

I on insistira da kompletna procedura proslave bude u skladu sa Zakonom, makar onoliko koliko je to bilo prilikom zapošljavanja “nepartijaca” u organima lokalne uprave u posljednjih deset godina.

Vuko se našao u čudu. Zbunjen je ponašanjem aktera sastanka, na kojem “homogeni” svi vuku na svoju stranu. Gleda oko sebe i ćuti. U ideji obilježavanja devetog marta prepoznaje nešto dobro. No, kako je postao politički sistematičan, traži da se prije obilježavanja napravi ozbiljan plan trajanja, cilja i dometa, sa sve imenima govornika. Zahtijeva da plan bude precizan i jasan, bar onoliko koliko je jasan i potpisani Ugovor o sufinansiranju FK Berane, a ne kao o priči o otvaranju aerodroma. Da govori ko hoće, koliko hoće i šta hoće i najavljuje njegovo otvaranje svakih mjesec dana.

 

On, ipk, nije siguran da se treba usredsrediti samo na predstojeću “rotaciju” na mjestu predsjednika Opštine. Čini mu se da, možda, treba voditi računa i o obilježavanju desetogodišnjice beranskog Devetog marta, ali i on strahuje od mogućeg pitanja mase šta je sa relizacijom datim obećanjima.

“Ništa ne brinite, predsjedniče”, ubacuje se menadžer Lalević. I najnovija obećanja će biti relizovana kao i sva prethodna. Znači, nikad. A nijesu ostvarena zbog djelovanja “lokalne organizovane kriminalne grupe”, tješi ga Marko i predlaže da se svečanost priredi na prostoru Cites centra. Gdje se izgradnja Zoološkog vrta najavljuje već deceniju i za koji se svake godine, na papiru, iz Budžeta opštine izdvaja 100.000 eura.

No, ako, makar i za čas, zanemarimo taj istorijski sastanak perjanica devetog marta i vedeta aktuelne lokalne vlasti, ako zapostavimo data obećanja, šta je vidljivo iz današnje zaboravnosti te nedjelje, devetog marta 2014. godine?

Sigurno je samo, da ovom gradu ništa bolje nije donio taj datum u odnosu na dan ranije, kao i da nikakvu tragiku nije proizveo, osim što ciljevi i obećanja nijesu ostvareni.

Do kada ćemo slušati priče o asfaltiranju puteva? To je ružno i pokazuje na koji ste nivo doveli Berane tokom svoje vlasti, kad u dvadeset i prvom vijeku govorite o asfaltiranju. To se, valjda, podrazumijeva i mi, kada preuzmemo vlast, nećemo govoriti o asfaltiranju”, bila je kritika bivših beranskih opozicionara, već deceniju čelnika lokalne uprave, koje su 2013. godine upućivali prethodnicima.

I održali su obećanje. Od kako su 2014. godine osvojili lokalnu vlast, oni ne govore o asfaltiranju. Danas se hvale probijanjem i nasipanjem po nekoliko kilometra puteva. To je mjera njihovog i našeg uspjeha prethodne decenije.

I to pokazuje, kako je kratak put od priče o sigurnom otvaranju aerodroma do javnih žalbi o zapostavljanju Berana od strane sopstvene Vlade. I gledanja protesta građana koji zahtijevaju makar jedan put na teritoriji opštine za normalno funkcionisanje saobraćaja!

Kada se nekadašnjoj kritici  onih koji danas rukovode “razvojem” Berana dodaju, isto tako, ispunjena obećanja davana uoči lokalnih izbora 2014, 2018 i 2022 godine, o hitnom „Nepartijskom zapošljavanju - struka na prvom mjestu“, „Privlačenju pravih investitora“, „Racionalizaciji“, „Hitnoj sanacija hale sportova“, „Reciklaži otpada“, zaustavljanju „devastacije Lima i šuma“ i sličnim, onda je jasan i nesumnjiv „civilizacijski iskorak” koji je Berane napravilo u prethodnih deset godina.

Možda je taj korak i veći nego što to predstavlja prelazak sa asfaltiranja na nasipanje puteva. Jer, riječ „hitno“ može se posmatrati iz više uglova i vremenski odrediti rzličitim vremenskim periodima: godinom, četiri, deset, pedeset... kako kome odgovara i kako ko mjeri hitnost, pa se može upasti i u zamku „neargumentovane kritike“ i pogrešnog tumačenja onog šta za aktuelnu vladajuću koaliciju, kao i one iz 2014- te i 2018- te, predstavlja termin „hitno“.

Hitno ili ne, očigledno je da je lokalna vlast 2014. preuzela rukovođenje gradom koji je brojao blizu 30.000 stanovnika. Danas ih je oko 4.000 manje. Tada je Berane bilo među pet najvećih opština u državi, danas je treće na sjeveru Crne Gore.

Te 2014. godine je bilo među opštinama sa pozitivnim prirodnim priraštajem, od 2017. je među onima u kojima se više umire nego što se rađa.

Prije deceniju, u ovom gradu su postojala četiri odsjeka fakulteta državnog Univerziteta, sa oko 700 studenata, koje su, njihovim zatvaranjem “protjerali iz Berana”, a opstala je samo Visoka medicinska škola. U Beranama je tada bilo radno angažovano 5.100 građana, danas ih je oko 4.500.

Te 2014. Godine FK Berane je bio prvoligaš, a FK Radnički lider na tabeli Druge lige Crne Gore. Danas je Radnički ugašen, a nakon potpisivanja Ugovora o upravljanju sa strateškim partnerom, FK Berane je posljednjeplasirana ekipa u Drugoj ligi.

Naslijeđeni dug od 10,5 miliona eura, koliko je prema Izvještaju revizora koji su oni birali, iznosio 2014- te godine, a prema priznanju Opštine danas iznosi preko 20. miliona, sa tendencijom daljeg rasta.

Od kada su započeli proces “neprtijskog zapošljavanja-struka na prvom mjestu”, zaposlili su više stotina  „kadrova“ (valjda je to ono „struka na prvom mjestu“), pa se broj onih koji primaju platu iz Budžeta opštine primakao brojci od 1.000 ( sa javnim ustanovama i preduzećima).

Od investitora i investicija, a posebno onih obećanih „pravih“, ni nakon deset godina, nema ni traga ni glasa. Bilo kakvih. Nema čak ni onih, koje ne bi mogli nazvat “pravim”. Skoro već deceniju, priča o investicijama u Beranama je dovedena do apsurdnosti. To najbolje pokazuju godišnji uporedni podaci sa projektima u, po tom pitanju, ne baš prestižnim opštinama, inače bivšim beranskim mjesnim zajednicama -Andrijevici i Petnjici.  To je, izgleda, postala mjera beranskih investicija tokom prethodne decenije i to sa rizikom da ovom konstatacijom vrijeđamo susjedne opštine.

Ako ovako nastavi, umjesto Doma učenika i studenata - Univerzitetskog centra, kako su govorili predstavnici DPS vlasti, čiji je to projekat, već u drugoj polovini mandata lokalna vlast bi mogla predati na upotrebu Dom starih.

I tako prolazi vrijeme. Bez investicije, sa dupliranim dugom i brojem zaposlenih, a sa sve  manjim brojem onih koji žive u Beranama. I sa sve manjim brojem onih koji se sjećaju devetog marta 2014. Godine. I nada koje su se tada pojavile kod nekih od građana.  I razočarenja brojnih učincima vlasti koje su vodile ovaj grad posljednjih deset godina.

Iz pomenutih I brojnih drugih razloga, motiv da obilježi taj datum ima, možda, samo DPS?! Koji je toga dana poražen! Jer, učincima nekadašnjih opozicionih koalicija njihovi lokalni grijesi su zaboravljeni i politički nijesu kažnjeni zbog njih. Pokazali su to izbori 2018. Godine, kada je 67. Glasova pretegao na politički suprotnu stranu. Kažnjeni su kasnije, 2020. godine. I to samo svojom krivicom. Zbog izmještanja te partije iz centra u desni spektar političkih organizacija. Ali, to je, već, neka druga tema.

Političke partije lokalne vlasti, koje već 10. godina obećavaju ozdravljenje Berana i početak nove političke epohe u tom gradu, samom zaboravnošću na obilježavanje tog datuma govore da su svjesne koliko su politički varale i varaju svoje glasače i sve građane Berana. I da od obećane nove političke epohe nema ništa.

A Fridrih Niče  je napisao da su velike epohe ljudskog života samo one kad se čovjek usudi da svoje zlo prekrsti u ono što je najbolje u njemu.

Ovi, vladajući, danas je to vidljivo svima, na to nijesu spremni!

Saša Radunović

Foto: Analitika