Autorskim člankom oglasio se bivši poslanik, istoričar Dragutin Papović. Dostavljeni tekst Espona integralno prenosi.
Posjeta Milorada Dodika Skupštini Crne Gore koja je organizovana kao negacija ustavnog uređenja i teritorijalnog integriteta BiH, kvarenje odnosa sa Hrvatskom i Kosovom i kritikovanje NATO-a na 25. godišnjicu intervencije protiv Savezne republike Jugoslavije (SRJ) svjedoče da su, ne samo bjelaško-četnička koalicija „Za budućnost Crne Gore“, već i ostale članice skupštinske većine samoponištile Sporazum o formiranju 44. Vlade Crne Gore iz oktobra 2023. godine.
Tada su se potpisnici obavezali „da će vanjskopolitička orjentacija 44. Vlade biti utemeljena na punoj posvećenosti EU integracijama i ubrzanom procesu pristupanja Crne Gore EU, aktivnom i kredibilnom članstvu Crne Gore u NATO, daljem razvijanju prijateljske saradnje sa svim državama priznatim od strane Crne Gore, te jačanju uloge naše države u multilateralnim inicijativama i organizacijama“.
Potpisnici su istakli i da će „Vlada ostati posvećena potpunoj usklađenosti vanjske politike sa vanjskom i bezbjednosnom politikom Evropske unije, uz poštovanje svih međunarodno preuzetih obaveza i ugovora.“ Za pola godine pokazali su da je Sporazum prevara i tek maska za njihove stvarne programe.
Glasanje protiv prijema Kosova u Savjet Evrope i izjava Andrije Mandića da je za istupanje Crne Gore iz NATO-a dokazi su da je vlast Crne Gore napustila zajedničku vanjsku i bezbjednosnu politiku sa EU i NATO, što je bio jedan od najvećih uspjeha Crne Gore od obnove nezavisnosti.
Vlast Crne Gore se u vođenju spoljne politike okrenula revizionizmu i usklađivanju sa konceptom „srpskog sveta“ kojim rukovodi režim Aleksandra Vučića. Vučić disciplinuje i homogenizuje spoljnu politiku Srbije, Crne Gore i Republike Srpske i zato je neprimjereno kritikovao ministarku Gorčević nakon njene posjete Prištini. Ministarka, njena partija PES i Vlada su pognuli glavu i tako pokazali potčinjenost Vučiću u njegovoj spoljnoj politici koja je samo nastavak politike režima Slobodana Miloševića prema Hrvatskoj, BiH i Kosovu, za sada, mirnim sredstvima.
Kako je izgledala ta politika i koji su bili njeni ciljevi tokom primjene nasilnih sredstva 1990-ih opisao je Međunarodni rezidualni mehanizam za krivične sudove u Hagu (Mehanizam) u pravosnažnoj osuđujućoj presudi čelnicima Službe državne bezbjednosti Srbije Jovici Stanišiću i Franku Simatoviću 2021. godine.
Mehanizam je zaključio da je najkasnije od avgusta 1991. postojao „udruženi zločinački poduhvat“ čiji je cilj bio da se „većina nesrba prisilno i trajno ukloni s velikih područja u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini“ i da je „više političko, vojno i policijsko rukovodstvo u Srbiji, SAO Krajini, SAO Slavoniji, Baranji i Zapadnom Sremu i Republici Srpskoj imalo zajednički zločinački cilj“ čiji su ključni učesnici, između ostalih, bili: Slobodan Milošević, Milan Martić, Milan Babić, Goran Hadžić, Radovan Karadžić, Ratko Mladić, Momčilo Krajišnik i Biljana Plavšić.
Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju u Hagu (Haški tribunal) je zaključio da je udruženi zločinački poduhvat postojao i tokom rata na Kosovu 1999. godine. Haški tribunal je 2014. u pravosnažnoj osuđujućoj presudi potpredsjedniku Vlade SRJ Nikoli Šainoviću, komandantu 3. armije Vojske Jugoslavije (VJ) generalu Nebojši Pavkoviću, komandantu Prištinskog korupsa VJ generalu Vladimiru Lazareviću i načelniku Štaba MUP-a Srbije u Prištini generalu Sretenu Lukiću utvrdio da je između marta i juna 1999. godine postojao „udruženi zločinački poduhvat, čiji je zajednički cilj bio da se albansko stanovništvo Kosova prisilno raseli kako unutar tako i izvan Kosova, i to putem raširene i sistematske kampanje terora i nasilja“. NATO intervencija na Kosovu je spriječila realizaciju ovog zločinačkog poduhvata.
Tadašnji i sadašnji podržavaoci politike Slobodana Miloševića u Srbiji i Crnoj Gori ističu da je NATO intervencija izvršena bez odobrenja Savjeta bezbjednosti UN. Pri tome zanemaruju ključne činjenice. SRJ tada nije bila međunarodno priznata država. Nije bila članica ni UN, ni Savjeta Evrope, već je smatrana državom odmetnutom od civilizacije i međunarodnog sistema. Zahvaljujući politici DPS-a, Crna Gora je, iako dio SRJ, tada izuzeta od takvog tretmana.
Sljedbenici Slobodana Miloševića vole da se pozivaju na međunarodni pravo u slučaju ove intervencije NATO-a, ali ne prihvataju presude Haškog tribunala, iako je on osnovan rezolucijom 827 Savjeta bezbjednosti UN 1993. godine tako da su njegove presude obavezujući dio međunarodnog prava.
Haški tribunal i Mehanizam su u pravosnažnim presudama zaključili da je cilj režima i saradnika Slobodana Miloševića u ratovima u Hrvatskoj, BiH i na Kosovu bio da se uništi nesrpsko stanovništvo i da se stvori Velika Srbija. Haški trubunal i Mehanizam su kaznili izvršioce ove politike, ali su ideolozi ostali netaknuti. Nije zabranjena politika koja je stvorila udruženi zločinački poduhvat.
Umjesto da se kazni i rasformira cijeli udruženi zločinački sistem i da se na osnovu pravosnažnih presuda izvrši denacifikacija, to nije ni pokušano. Uloga političkih partija, intelektualaca, medija i Crkve Srbije u ovoj politici nije ni razmotrena. Naprotiv. Dozvoljeno im je da nastave tamo gdje je NATO zaustavio Miloševićev režim. Oni su isti zločinački projekat samo preformulisali u „srpski svet“, koji je prilagođen trenutnoj međunarodnoj situaciji.
Aleksandar Vučić je to 2018. godine ovako objasnio: „Milošević je bio veliki srpski lider, namere su mu svakako bile najbolje, ali su nam rezultati bili mnogo lošiji. Ne zato što je on to želeo, već zato što želje nisu bile realne, a interese i težnje drugih naroda zanemarili smo i potcenili... I to ne zato što su Hrvati, Muslimani ili Albanci bili jači i hrabriji od nas, već zbog toga što nismo razumeli poziciju Srbije i sveta, zbog toga što nismo shvatili da nismo sami u svetu i da se bez sveta ne može. Zbog toga što smo potcenjivali sve druge i što nismo uspeli da računamo.“
Na osnovama Miloševićeve osvježene i „opamećene“ politike u Srbiji je za 5. i 6. maja 2024. zakazan „Veliki Vaskršnji sabor Srbije i Republike Srpske“ koji je Vučić najavio kao „najveće okupljanje ikada“.
Rehabilitovana politika Slobodana Miloševića je, uz anticrnogorstvo, ideologija tridesetoavgustovaca. U koaliciji „Za budućnost Crne Gore“ nacionalni heroji su oni koje su Haški tribunal i Mehanizam osudili za počinjene ratne zločine. Andrija Mandić i Milan Knežević su 2019. godine posjetili haškog osuđenika generala Vladimira Lazarevića u Nišu i izjavili: „Lazarević je u vrijeme trajanja rata postao jedan od najznačajnijih simbola našeg nacionalnog otpora na Kosovu i Metohiji.“ To je i danas njihov stav.
Posebno je značajna osuđujuća presuda potpredsjedniku Vlade SRJ Nikoli Šainoviću. To je, u stvari, osuđujuća presuda politici jugoslovenske Vlade kojom je tada predsjedavao Momir Bulatović, odnosno presuda politici i ideologiji SNP-a, kao i svim partijama koje su iz njega nastale, jer su one zadržale ovu politiku SNP-a.
Tu politiku vodi predsjednik Crne Gore i pionir SNP-a Jakov Milatović koji je 2023. godine izjavio da će Momir Bulatović ostati „upamćen kao političar dosljedan svojim stavovima“. To je politika Demokrata, a sigurno je da je to najbliže ideološko ubjeđenje premijera Milojka Spajića i njegovog PES-a.
Najveći poraz je što su ovu politiku podržale nekolike albanske partije koje su dio Mandićeve skupštinske većine i Spajićeve Vlade. Porazna je i politika najmoćnijih članica EU i NATO, koje su 1990-ih uložile značajna sredstva da zaustave udruženu zločinačku politiku Slobodana Miloševića i presudno pomognu demokratske snage, a danas sa saradnicima i sljedbenicima Slobodana Miloševića u Srbiji i Crnoj Gori kreiraju „evroatlantsku budućnost regiona“.
To bi bilo isto kao da su saveznici nakon suđenja nacistima u Nirnbergu 1946. godine dozvolili Hitlerovoj partiji da preživi i da se, nakon deset godina od suđenja, nacisti vrate na vlast da bi učestvovali u izgradnji demokratske Njemačke i ujedinjene Evrope. Takav eksperiment se danas sprovodi na Zapadnom Balkanu. Dozvoljena je rehabilitacija udružene zločinačke politike da bi ovaj region što prije postao dio EU.
Dragutin Papović- istoričar