Za vrijeme Kraljevine, a uoči Drugog svjetskog rata, beranski srez je bio jedan od najvećih u Crnoj Gori!

U njemu su postojali sportski klubovi, sokolsko društvo, prva veterinarska stanica u Zetskoj banovini, silos, elektrana, proizvodnja crepova i cigli, 68 zanatskih radnji, pletarska škola, taksi služba, bilo je mnoštvo trgovinskih radnji, dvije knjižare, tri hotela, dva hana, privatna prenoćišta, i mnogo krčmi i kafana.

Postojali su, između ostalog, i orkestri, kao i pleh-muzika! Danas Berane nema pleh-muziku, a da je ima bilo bi pitanje kako bi bila dočekana i koliko bi opstala u varoši koja je pretrpjela  veoma velike promjene, ali nagore, zahvaljujući ponajviše izgradnji fabričkih postrojenja, koja su se ugasila, a da i nijesu ništa napravila, sem zagađenja i pretjeranog naseljavanja.

A na čelu gradske pleh-muzike u Beranama nalazio se plaćeni muzičar - Franjo František, porijeklom Čeh. Ta muzika je korištena za svečanosti u gradu, a za sve ostale tu su bili brojni varoški i seoski sastavi, a postojali su i tamburaške družine.

Upravo tih godina izgrađen je i Dom trezvene mladeži, koji i danas postoji, ali kao zgrada muzeja. U tom domu su bile i prostorije za muzičke sastave, kao i velika sala za balove i igranke, a u kojoj su se prikazivale i filmske predstave.

Poslije Drugog svjetskog rata, sve do prvog dijela šezdesetih godina, Berane je još imalo priliku da bude ono što je trebalo da bude - razvijeni turistički, poljoprivredni i stočarski kraj!

Upravo tada, dok su kulturna dešavanja bila još jaka i neokrnjena,  počeli su se javljati i brojni muzički pop i zabavni sastavi.

Jedan od takvih sastava bio je i jedan nadasve zanimljiv i neuobičajen - ,,Plavi orkestar“! Naravno, mnogo stariji, ali i ozbiljniji, što se tiče melodija koje su izvodili, od onog sarajevskog imenjaka.

A taj sastav, osnovan 1966. - godine, koji je, nažalost, trajao samo godinu dana, ostavio je ipak značajan trag u beranskoj muzici. Nikao je u širokoj Polimskoj ulici, koja je iznjedrila i glumce, sportiste, umjetnike, nedaleko od Lakovića livade, na kojoj se po cijeli dan jurila lopta.

,,Plavi orkestar“ su sačinjavala braća Đukić, Božidar-Božo i Veljo, Milan Spasojević, Milivoje-Miško Nedić i Aleksandar-Aco Lazarević. Božo je bio vokalni solista, a svirao je klarinet i saksofon, za bubnjevima je bio Veljo, Milan je svirao gitaru, a i pjevao je, vokalni solista je bio Miško, a klavijature i harmoniku je svirao Aco.

Uz miris lipa, koje su ukrašavale ulicu sa obje strane, vježbali su u dvorištu malenog, ali toplog doma Spasojevića, koji se nalazio uz samu ulicu. Za igranke su uvježbavali kola, narodnu, ali ponajviše zabavnu muziku, a bilo je tu i džeza. Svojom svirkom i pjesmom privlačili su prolaznike, učenike i učenice, kao i kupače koji su tuda prolazili da bi  se kupali na čuvenim Mrežama.

Ubrzo su dobili prostoriju za vježbanje u krugu Fabrike celuloze i papira na Rudešu, a pored podrške Međurepubličke-prosvjetne zajednice, dobili su na korišćenje od strane uprave Doma trezvenosti  i instrumente koji su im nedostajali.

Bilo je to vrijeme kad je pop i rok nezaustavljivo stigao u beransku dolinu, najprije preko radio talasa Luksemburga, i Radio-Beograda, čiji su novinari i urednici Nikola Karaklajić, Petar Janjatović i Peca Popović oko dvadeset časova emitovali emisiju ,,Veče uz radio“, koja je započinjala dijelom pjesme ,,Dolje na uglu“ od grupe Kridens klirvoter rivajval, zatim raznih festivala i gramofonskih ploča.

Javili su se u Beranama, u isto vrijeme, sastavi, koji su, takođe, kratko trajali, ali koji su isto ostavili svojevrsni muzički pečat, kao što su, recimo bili VIS ,,Blijede sjenke“, prvi sastav pravog roka u Beranama, zatim VIS ,,Izohipse“, čiji je natpis ispisan na podzizidi  hotela ,,Berane“ dugo odolijevao vremenu,  bio je tu i  VIS ,,Livade“, kao i VIS ,,Budimlja“, i tako dalje. Vježbali su u podrumima kuća, između ostalih u podrumu Radevića u Dugoj ulici, u podrumu Šumske zgrade u Komskoj ulici, poznatoj kao ,,Šeherezada“, kao i nekih drugih zgrada, pa i u školskim kabinetima...

Naravno, bio je tu, prije svih, najdugotrajniji i najpoznatiji beranski sastav, sa snimljenom pločom šlagera, najprije s nazivom ,,Elektroni“, ,,Elektre“,  a potom najpoznatiji kao ,,Stari znanci“, koji su često nastupali u sali hotela ,,Berane“, ali i širom Crne Gore...

Sastavi koji su pratili pop i rok scenu svirali su i pjevali muziku ,,Bitlsa“, ,,Rolingstounsa“, ,,Prokol haruma“, Elvisa Prislija, ,,Silueta“, ,,Grupe 220“, ,,Elipsi“, ,,Indeksa“, ,,Zlatnih dječaka“, ,,Šedouza“, Pol Enke, ,,Crvenih koralja“, ,,Animalsa“, ,,Manfed Mana“ i ostalih, ali je bilo tu i meksikanskih pjesama. Poznate igranke su bile u holu zgrade gimnazije, kao i u sali Doma trezvenosti. Čak je, i to odmah poslije podgoričke Gitarijade, a možda i iste godine, upriličena i beranska, koja je i na probi i na dan održavanja okupila brojnu publiku, tako da su mnogi ostali i izvan zgrade i da kroz otvorena vrata slušaju svirke i pjesme. Jedan od onih koji je bio zaslužan za to, kao i za ostale muzičke smotre, bio je Sreten-Sreto Zečević, jedan od najboljih bubnjara Crne Gore tog vremena, ali i izvanredni pjevač.

Nažalost, u arhivama ne postoji bilo kakav zapis o jednom takvom okupljanju, veoma značajnom za beransku zabavnu svirku i pjesmu, tako da je ta muzička priredba, puna zanosa, mladosti, ostala samo u sjećanjima onih koji još hode zemljinim šarom ..

,,Plavi orkestar“, sastavljen od vrsnih muzičara i pjevača, brzo je postao tražen, pa su svirali i  na svim igrankama u varoši, a najprije, kao većina sastava, u holu zgrade gimnazije. Ne smije se nikako zaboraviti da su u to vrijeme, kad su vlasti poprijeko gledalo na tu vrstu muzike, upravo na tom mjestu svirani i pjevani najveći svjetski i domaći hitovi, a taj veliki prostor je bio ispunjen kao dvorište za vrijeme velikog odmora. Lijepe djevojke, jednostavno, ali ukusno obučene, bez šminke, prirodnog izgleda, kao i momci, đuskali su u svom svijetu tako različitom od onog koji im je nuđen.

Svoje svirke su nastavili u sali Doma trezvenosti, koja je bila prepoznatljiva po igrankama, uz učešće najpoznatijih beranskih sastava.

A onda, slično kao i sa ,,Blijedim sjenkama“, ,,Plavi orkestar“ je prestao sa radom i svirkama, jer su njegovi članovi otišli iz Berana - Milan Spasojević na studije u Beograd, Milivoja-Miška Nedića put je nanio u Bosnu, gdje je radio kao građevinski tehničar, braća Božo i Veljo Đukić su napustili Berane, da mu se više nikada i ne vrate, a Aco Lazarević se skrasio u Švedskoj.

Milan se nakon uspješno završenih studija vratio u svoj rodni grad, zasnovao je porodicu i  dočekao penziju kao diplomirani šumarski inženjer i predavač u školi. Njegov sin Slobodan, takođe šumarski inženjer, inače, i gitarista, kao i njegova supruga Aleksandra, rodom iz Kotora, vrsni su izvođači zabavne muzike i učestvuju na многим muzičkim priredbama.

Miško se vratio iz Bosne u Berane i preminuo je ne dugo nakon toga. Njegova kćerka Aleksandra je naslijedila očevu ljubav prema pjesmi, pa je postala i odlični izvođač zabavne muzike, ponajviše pop-roka, a,  inače, je novinarka.

Aco, izvanredni harmonikaš i klavijaturista, i dalje je u Švedskoj, a često tamo upriliči nastup poznatih naših muzičara.

Milan Spasojević se i dalje ne odvaja od gitare i često iz njegovog dvorišta ili iz sobe, zaleprša jedna od njegovih omiljenih pjesama iz mladosti, ona meksikanska:

 - Plavo more, vreli pijesak, a mjesec sja.

   Ludo srećni bili smo tada ti i ja,

   Ali vrijeme ljeta prođe,

   sad je jesen, i nema sunca,

   još smo tu al' sada samo stranca dva...

A tu pjesmu je  rado i često pjevušio jedan od mladića Polimske ulice, Vuksan Božović, podjednako i na obalama Lima, kao i u Beogradu, na Zelenom vijencu, kao i u sobi studentskog doma na Zvezdari. Njegova braća Mirko i Brano, takođe su divno pjevali, pored zabavne, ponajviše starogradske pjesme, zajedno sa Svetom Ćetom Milikićem. Iz iste ulice su i Sulejman Suljo Šuntić, vrsni gitarista i pjevač, nekadašnji član ,,Izohipsa“ i ,,Blijedih sjenki“ i njegove sestre, Sreten-Sreto Spasojević, gitarista, kao i Vesko Stijović, pjevač i gitarista, ali i glumac Pozorišta na Terazijama, Nena, Strajo i Vesko Bošković, u čijoj je kući bila stara muzička škola, zatim izvanredni bunjar Slobodan-Slobo Otović, braća Vukićević, braća i sestre Tomašević, a sa samog njenog početka, od sjevera, i Slavo Korać, gitarista i pjevač osobenog glasa, član ,,Blijedih sjenki“...

Vrijeme beranskog ljeta je prošlo, sad je jesen, mnogi nijesu više među nama, iskoračili su iz ovog svijeta u onaj drugi, dosta njih i prije vremena, ali ostala su sjećanja na njih, kao i  na korzo, plaže, na svirke, pjesme, na razne sastave, kao i na ,,Plavi orkestar“ iz Polimske ulice, koji je u sebi nosio i dio našeg odrastanja i mladosti, a koji je sa ostalim sastavima i muzičarima iz beranskog krajolika utabao stazu i put mnogim dječacima i mladićima, u novije vrijeme i djevojkama, koji su uspješno nastavili ono što su oni započeli....

Milija Pajković

Fotografije: foto-album Milana Spasojevića

Obrada fotografija: Milija Pajković